Kameroen revisited: een jaar geleden

Vandaag precies één jaar geleden vertrok ik naar Kameroen. Sterker nog, rond deze tijd hing ik met mijn hoofd boven de wc-pot omdat ik zo'n turbulente vlucht had gehad... :) Ik schrok toch wel even dat ik echt geland was – geen weg terug meer de komende acht maanden. Achteraf is het allemaal makkelijk praten: wat een avonturen, wat een mensen, wat een nieuwe ervaringen. De mooiste momenten nog even op een rijtje:

Welkom zijn – mijn eerste gevoel van vriendschap zonder financiële basis met een Kameroenees – “Asha for work” bij het joggen – als blank meisje in een Afrikaanse jurk tussen twee momma’s in de taxi toen er nog een derde aan kwam – wakker worden op Mt Cameroon – vijftien kinderhandjes aan de jouwe – Auntie Mietta – Junior zijn eerste zin goed zien lezen – beter afdingen dan John (Kameroenees) – jarig zijn met Agbor – Mark van het vliegveld halen – een rijbewijs kopen – John leren zwemmen – soya – Dieudonne’s verdediging van zijn scriptie – vrijwilligers – een curriculum printen – Orock’s send-off speech – reizen

Ongeveer vier maanden na mijn terugkomst denk ik natuurlijk nog vaak terug aan UAC, aan Kameroen, aan de mensen die ik heb leren kennen en achter heb gelaten. Lachen om mooie herinneringen, nog eens de moeilijke momenten overpeinzen. Nederland is nog nooit zó luxueus voor me geweest als ik terugdenk aan de omstandigheden die ik daar niet alleen zelf heb meegemaakt maar vooral de situaties waarin anderen leefden. Want wat maakt iemand nou "arm"? Volgens veel antropologische en ontwikkelingsdeskundige opvattingen liggen niet direct de leefomstandigheden van iemand ten grondslag aan armoede, maar is de basis voor diepe armoede vooral de oneindige onzekerheid waar mensen in moeten leven.

Na acht maanden Kameroen heb ik best wel zonder water moeten doen. Mark moest het zelfs altijd zien te redden zonder stromend water: geen douche, geen doorstromend toilet. Maar voel je dan wat armoede inhoudt? Zowel hij als ik konden als we dat echt nodig vonden een hotel boeken waarin we ons konden douchen met warm water. We konden altijd extra eten kopen als we geen zin hadden in het eten dat voor onze neus werd gezet. Als we ziek waren hoefden we maar even met een vinger te wapperen en we konden bij de dokter terecht. En hoe hard je ook probeert om je tegen die dingen af te zetten, het blijft een feit: je omgeving is geen vastliggende factor, het is een keuze. De mensen om ons heen hadden deze luxe niet: ze zijn vaak afhankelijk van een regering die het uitbetalen van de salarissen gerust een paar maanden op zich laat wachten, boeren zijn afhankelijk van het weer en als persoon zijn mensen onderworpen aan het lot voor toegang tot goed onderwijs, tot cruciale informatie en soms zelfs eten. Dus heb je dan armoede gezien? Ja, maar voelen kun je het niet. Jouw Nederlandse paspoort zorgt ervoor dat je met haastige spoed weggehaald kan worden als er oorlog uitbreekt, als er geen eten meer is of als je doodziek wordt. Voor jou geen voortdurende onzekerheid, voor jou geen armoede.

Naar mijn idee is er in Kameroen geld genoeg. Er staan voldoende mensen op straat met dikke auto's, er zijn genoeg grote huizen en chique restaurants die zeker niet alleen voor het niet bepaald overvloedig aanwezige toerisme zijn bedoeld. Er is genoeg, maar het is scheef verdeeld. Eén woord ligt hieraan ten grondslag: corruptie. Als buitenlander is dat soms wel moeilijk te verkroppen: je kunt een corrupt land niet uit de corruptie halen. De opbouw van zekerheid, een begin maken aan het einde van corruptie is moeilijk: het is wankel, kwetsbaar en voornamelijk vaak ontoetsbaar. Een buitenstaander kan dit niet veranderen, alleen de juiste mensen faciliteren met de juiste middelen zodat zij zelf een verschil kunnen maken in hun omgeving.

Als ik terugkijk op mijn eigen werk heb ik geprobeerd om de fundamenten van bepaalde dingen te veranderen: het curriculum van een onderwijsprogramma, de organisatorische hulpmiddelen van een NGO, soms ook de manier waarop er met geld en keuzes om werd gegaan. Heb ik nu, achteraf gezien de juiste keuzes gemaakt? Was het de juiste organisatie, heb ik de dingen aangepakt, zo optimaal mogelijk bijgedragen aan de ontwikkeling van de organisatie, de stad, het land? Of ik daadwerkelijk bij heb gedragen is moeilijk te meten. Maar zoals iemand mij ooit zei: ontwikkeling komt met kleine stapjes. Lange tijd gebeurt er niets tot er ineens een golf van groei is. De voorgaande activiteiten zijn niet verloren gegaan, ze hebben pas later kunnen bijdragen aan een tastbare verandering.

In augustus ga ik weer studeren. In mijn studie wil ik zoveel mogelijk vakkennis op gaan doen, me specialiseren en dan echt ergens goed in worden. Ik wil mijn vak beheersen, uitblinken in wat ik doe. Uiteindelijk wil ik deze kennis inzetten om mijn steentje bij te dragen. Om verandering te brengen waar dat nodig is en waar mensen mij kunnen gebruiken. Mijn blik op wat ik kan betekenen in de ontwikkelingshulp is behoorlijk veranderd in Kameroen, ik heb ervan kunnen groeien. En mijn idealisme? Aan een stukje realisme zal ik niet ontkomen: een realistische(re) idealist?

Vanaf deze laatste post wil ik graag de mensen die mijn verhalen hebben gelezen bedanken. Ik heb alles zelf ook eens doorgenomen – er is wel behoorlijk wat doorzettingsvermogen voor nodig om het allemaal bij te houden… ;) Geweldig dat jullie er toen voor me waren, fijn dat jullie hier nu allemaal in de buurt zijn!

Liefs,
Mirte