Bananenplantage en een heel bijzondere verjaardag

Lieve allemaal,

Hier ben ik weer – een stuk later dan gepland, sorry. Hoe is het daar? De meesten van jullie zullen geheid op vakantie zijn... nog bijzondere bestemmingen? Interessante verhalen? Verrassende plannen voor na de zomer? Ik ben benieuwd!

Op het moment dat ik dit typ zit ik met Chris z'n laptop op mijn schoot op bed, muziekje op de achtergrond (met de laptop), een bijzonder luxegevoel! :) Ik zou nog altijd mijn trilogie afmaken, dus dat ga ik bij dezen even doen. Deze aflevering: de bananenplantage, en... een hele bijzondere verjaardag!

Op zaterdag 14 juli gingen we op weg naar de bananenplantage. Via-via konden we rondgeleid worden, maar het kwam er telkens niet van. Nu dan toch! Het was een schitterende dag: lekker warm en het zonnetje erbij (gezien het regenseizoen een welkome afwisseling). Na een wantrouwende blik en daarna een vriendelijke zwaai van de bewaking (hello white men!) konden we binnentreden. In een oogopslag was duidelijk dat dit geen standaard onderneming was – de reden hiervoor zou later duidelijk worden.

Het terrein is vrij groot (200 hectare, goed voor werkgelegenheid voor 125 mensen) en er staan verschillende nogal triest uitziende kantoorgebouwtjes, machine- en opslaggebouwen. Overal waar je kijkt ziet het groen van bananenbomen, te beginnen bij de jonge plantjes die uit Zuid-Afrika worden geimporteerd, waar ze in kassen met speciale voeding van zaadjes (?) grootgebracht worden tot kleine plantjes. Deze ongeveer 25 cm hoge plantjes worden hier in geplant en met verdere kunstmest, calcium en de natuurlijke ingredienten water en zon in 9 maanden tot volwassen bananenbomen gekweekt.

Eenmaal in het bananenbomenbos krijgen we uitleg over hoe bananen groeien: elke boom draagt eens per zeven maanden vrucht en produceert dan 1 grote tros. Aan zo’n tros zitten zo’n 280 bananen, met een gewicht van ongeveer 50 kg. Er is een sproeisysteem aanwezig, en zelfs ook een rails waarmee de trossen getransporteert kunnen worden nadat ze zijn geoogst.

De oogstprocedure is ongeveer als volgt: om de bananen niet te beschadigen worden zachte, schuimrubberen pads aangebracht tussen de lagen bananen in de tros. Vervolgens gaat een werknemer met de schouder onder een tros staan en doet een collega de 50 kg bananen met een enkele klap van een scherp hakmes op de schouders van de eerder genoemde werknemer neerkomen. Deze loopt naar de transportrails, waar de tros voorzichtig aan een katrol bevestigd wordt. De werknemers van de bananenplantage werken in teams van vijf en krijgen betaald per hoeveelheid verricht werk als team (om te voorkomen dat er niet gewerkt wordt). Ik kan je melden dat hoeveel ze ook werken, het geen hoog loon is – om niet te zeggen, noemenswaardig slecht. De werkuren zijn van 7.00 tot 15.30 (maar soms langer), en in deze tijd oogst een team tussen 50 en 80 trossen. Hard werk dus, voor een mager loontje.

We lopen naar de plek waar de bananen schoongemaakt en verpakt worden om verscheept te worden. Hier komt de aap uit de mouw: dit bedrijf produceert voor Europa, en de manier waarop is schrijnend. Vanaf het moment van oogsten (als de tros contact met de boom verliest) duurt het twee weken tot de bananen eetrijp zijn, en dat is precies hoe lang het duurt om naar Europa te transporteren, dus er mag geen tijd verloren worden. Als we foto’s maken komt er promt een opzichter boos naar ons toe dat we dat absoluut niet mogen doen, want anders kan de bedrijfsstrategie gestolen worden. We bergen onze camera’s op, maar wat niet vastgelegd kan worden met foto’s, kan wel beschreven worden. Wat de opzichter eigenlijk bedoelt te zeggen is dat het geen goede reclame is voor de Europese opdrachtgever als de erbarmelijke werkomstandigheden aan het licht komen: werknemers die de hele dag de bananen met pesticiden bestuiven om te voorkomen dat de bananen op weg van Kameroen naar Europa bederven dragen geen bescherming behalve een katoenen schort, er zijn geen accurate beveiligingsmaatregelen voor de machines waarmee gewerkt wordt en het werktempo is moordend. In de werkplaats mag niet gegeten of gedronken worden en al het werk wordt staand uitgevoerd aan de lopende band. Bovendien kan de eerder genoemde oogstprocedure nooit goed zijn voor een mens – een keer of tien tot twintig een klap van 50 kg op je schouders... gezond lijkt me anders.

De bananen worden besproeid, in handig formaat trossen verdeeld, gewassen, geselecteerd, gewogen en vervolgens verpakt, in dozen die ter plekke in elkaar gelijmd worden. De bananen die niet goed genoeg zijn voor de Europeanen worden op de lokale markt verkocht. Aan de voorkant van het gebouw hangt een waarschuwing dat je niet in de buurt van de velden moet komen als er gesproeid is, met een vermelding van het volgende sproeimoment. Ik vraag me af of er dan ineens niet geproduceerd wordt... Elke avond, zes dagen per week, vertrekt een vrachtwagen richting Douala, waar alles verscheept wordt, en die moet natuurlijk wel vol zijn.

Cheers, Del Monte, op naar het volgende winstkwartaal.

Na dit wat deprimerende verhaal heb ik ook wel wat leuke dingen te melden. Ten eerste, bedankt allemaal voor jullie (e-)kaarten, mails en telefoontjes voor mijn verjaardag. Lief! :) Het maakte de dag speciaal en herinnerde me aan de rijkdom van mensen die ik in Nederland om me heen heb. Ik zal niet ontkennen dat het ook wel een beetje moeilijk was (soms wil je gewoon graag weer thuis zijn met de mensen die je goed kent in plaats van onder allerlei andere mensen die je maar half kent en die zoveel andere gebruiken hebben), maar desalniettemin heb ik hier een heel leuke dag gehad, dankzij alle mensen die zich hier ontzettend hebben uitgesloofd.

Ik had voorgesteld mijn verjaardag zondag te vieren, zodat het samen zou vallen met Susanna (a.k.a. Big Magbo)’s verjaardag en Bran’s send-off (zoveel vieringen, je wordt er gillend gek van :)). Susanna woont bij de familie Orock, omdat ze in Buea naar school gaat terwijl haar ouders in Mamfe wonen. Als soort tegenprestatie voor haar kost en inwoning doet ze van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat allerlei huishoudelijk werk (van afwassen tot koken en van de vloer schrobben tot de was doen), en dat zonder enige vorm van waardering van de familie hiervoor. In tegendeel zelfs, ze wordt heel vaak afgeblaft en van vrije tijd is weinig sprake. Haar verjaardag bleek op de 15e te zijn, reden voor ons als vrijwilligers om haar eens flink in het zonnetje te willen zetten, aangezien haar verjaardag anders zeker weten zonder ook maar een felicitatie voorbij zou gaan.

Er waren ook een aantal locals die ik niet wilde uitsluiten nu ik iets te vieren had – ik ben ze veel dank verschuldigd voor leuke momenten, aandacht en gezelligheid. Vandaar dat we eerst een drankje deden in onze stamkroeg “Abidjan”, samen met Bruno, Dieudonnee, Victor en Dorine om daarna naar de viering in het huis van de familie Orock te vertrekken.

Het eten stond zowaar al klaar (een echt bijzondere gebeurtenis, aangezien het meestal minimaal een uur duurt voordat alles klaar is op speciale dagen), dus we gingen snel zitten, en begonnen met Bran’s send-off. Na een paar hartelijke woorden aan Bran, die vooral gemist ging worden door Petra, maar zeker ook door mij en anderen (echt een leuke kerel!) was het tijd voor openen van de tafel, door, zoals Henry het verwoordde “de jarige”. Het was even een moeilijk moment, want niemand had Susanna nog genoemd, en Henry had al twee keer duidelijk gezegd waarvoor de celebration was. Dus ik stond op (I would like to bring one special guest), liep naar de keuken, viste een doodzenuwachtige Susanna achter het gasfornuis vandaan en kreeg haar met licht geweld de woonkamer binnen. Zoals afgesproken zong de hele kamer op dat moment “Happy Birthday” voor Susanna (en mij natuurlijk, maar aangezien ik het geregeld had voor Susanna was het toch even iets meer voor haar – bovendien word ik alleen maar verlegen van dat soort dingen :)). Het was geweldig om te zien hoe Susanna van puur geluk en verlegenheid niet meer wist waar ze moest kijken!

We aten het een en ander, en toen bleek dat Bram en Rosemarie zo lief waren geweest om voor Susanna en mij twee dozen vol petit-fourtjes in Douala bij de paradijselijke bakkerij te hebben gekocht: ECHT gebak!! :D Voor Susanna hadden we met zn allen een kettinkje met oorbelletjes gekocht, een foto van haar graduation uitgeprint en we gaven haar een cadeaubon om haar haar te mogen vlechten bij een van de haartantes hier in de buurt. Ik kreeg van alle vrijwilligers een enorme doos chocolaatjes – super!

Emilia had (hoewel ze wat geirriteerd was door het feit dat ik zelf over mijn verjaardag begonnen was, maar dat moest wel om het een dag eerder te kunnen doen voor Susanna), toch een geweldige taart gebakken (in een PAN, kun je je dat voorstellen?!) die Susanna en ik samen hebben aangesneden. Omdat tot 36 tellen een beetje lang duurt, telde iedereen van 14 naar 22 en toen mocht het mes de taart door. Het is moeilijk te beschrijven hoe mooi dat moment was, zo’n stralend meisje giechelend naast je, in stemming wisselend van dolgelukkig tot doodsbenauwd.

De avond eindigde laat, het was een mooie dag geweest. De volgende ochtend werd ik wakker met gezang van mijn ouders en was het nogmaals mijn verjaardag... :) Helaas eindigde dit succesverhaal niet zoals we graag hadden gewild dat het zou lopen. Toen we vroegen wanneer we Susanna mee mochten nemen naar de kapper stond Emilia niet toe dat Susanna haar haar zou laten doen, want dat was nergens voor nodig. We moesten maar iets nuttigs voor haar kopen. Toen we voor de tweede keer kwamen, om haar mee te nemen naar de markt om schoenen voor haar te kopen (dat is iets nuttigs en bruikbaars, niet?), werd ons verteld dat het enige dat ze nodig heeft schoolboeken zijn. We moesten maar geld achterlaten en dan zou de familie Orock de boeken wel aanschaffen.

Ik kan moeilijk verwoorden hoeveel woede in je opkropt als dit soort dingen zich voortdoen. Een paar minuten nadat Petra had gevraagd of Magbo mee mocht naar de markt konden we allemaal Emilia tegen haar horen schreeuwen dat ze geen schoenen nodig had en wat ze zich wel niet in het hoofd haalde. Het is zo’n machteloos gevoel: alles dat je doet, overal waar je je tegen verzet, wordt verhaald op het kind dat je zo graag wilt helpen.

We zullen proberen om toestemming te krijgen om Susanna en Claudette (het andere meisje in ongeveer dezelfde situatie) een keer mee te nemen naar het strand. De vorige keer lukte dat niet, en toen hebben we de eigen kinderen van de familie Orock meegenomen, maar reken er maar op dat we het nog een keer zullen proberen. En dit keer via Mr. Orock, want die zal niet willen toegeven dat ze de twee meisjes anders behandelen dan hun eigen kinderen.

Voor de meesten van ons heeft het wel even gekost om weer moed te vatten en om opnieuw gemotiveerd te raken – practise what you preach, of niet soms... Maar goed, het leven gaat door, we laten de gemoederen even wat bezinken en beginnen daarna weer met frisse moed!

Van de week staat een heftig programma op de stoep: de inauguratie van het nieuwe gebouw voor de vocational unit, het afscheid van Bram en Rosemarie – wat zal het vreemd zijn als ze weg zijn, ze zijn er al die tijd dat ik hier ben geweest ook bij geweest – de presentatie van Dieudonnee’s thesis waarvoor ik ben uitgenodigd, afscheid van Petra, condoleance voor de overleden broer van Mr. Orock, de komst van maar liefst ZES nieuwe vrijwilligers, en op vrijdag, last but not least waar ik het meest naar uitzie momenteel: de komst van Mark!!

Mark komt eerst twee weken hier in Buea, en in die twee weken gaan we ook samen op vakantie naar het tropische strand van Kribi, in het zuiden van Kameroen. Lijkt me goed om even nieuwe energie op te doen voor het schooljaar weer begint! Na deze twee weken begint Mark met zijn coschap in Banga hospital, ongeveer twee uur rijden van hier. Niet heel dicht bij elkaar dus, maar we zullen elkaar in de weekends kunnen zien :)

Kortom, een heleboel ervaringen voor de boeg. Ik hou jullie op de hoogte! Foto’s volgen snel :)

P.S. Sonja, die foto van mn Afrikaanse jurk dus ook! :D